Blogs
Navigation Menu
Historia da Música
Por José Luís do Pico Orjais
Às vezes a casualidade alíase com um e provoca encontros maravilhosos. Umas semanas atrás pude ver na formosa página do facebook Historias de Padrón, uma fotografia que me deixou impactado. Nela aparece José Sánchez Vázquez (14/08/1877 ; 05/01/1939) acompanhado do quadro de declamação –todas mulheres– da Juventud Antoniana.
Na página do facebook na que se publicou esta fotografia disse que foi tirada em 1935, só quatro anos antes da morte do sochantre da colegiada de Íria. Mas o surpreendente é que no Fondo Local de Música do Concello de Rianxo cremos possuir o programa de mão de tal evento. Segundo consta na brochura, às 7 horas e média da tarde do dia 26, ignoramos o mês, celebrou-se no Teatro Rosalía Castro de Padrão a reprise da grande função de gala a benefício da Juventud Antoniana. O termo em francês reprise faz referência a que previamente houve outra função, o dia 13 do mesmo desconhecido mês.
Polos nomes que aparecem no elenco, os padroneses e padronesas poderão contar-nos se estamos ou não no certo, mas por algumas pessoas que já temos identificadas e polas suas caracterizações parece evidente que é assim. Ficamos a saber ademais que o presidente na altura da Juventud Antoniana era o sochantre Sánchez Vázquez, o arma-danças de todas as atividades musicais dos antonianos desde os primeiros anos do século XX, assim como as recordadas celebrações padronesas do dia de Santa Cecília.
Fondo Local de Música do Concello de Rianxo
Por José Luís do Pico Orjais
O caríssimo amigo e grande pianista Alejo Amoedo enviou-me este documento que me parece da maior relevância para os admiradores da obra de D. Faustino Rey Romero.Trata-se duma brochura desenhada pelo pintor Urbano Lugrís (1908-1973) anunciando uma missa in memoriam do poeta de Isorna no santuário de A Nossa Senhora da Franqueira.
Nos anos 50, D. Faustino andou por terras da Diocese de Tui onde exerceu de pároco. Segundo se recolhe na rede, em 17 de maio do 1959 publica o poema titulado La Virgen de la Fuente.
Virgen de la Fuente,
que tus puras aguas
correr yo las siento
dentro de mi alma.
Que tu fértil riego
se traduzca en gracias:
gracia de pureza,
gracia de constancia
en seguir la senda
por la cual se alcanza
la ventura eterna
a que tú nos llamas.
Deveu deixar boas amizades no santuário da Franqueira para lhe organizar esta homenagem religiosa com brochura em galego. Estamos em janeiro do 1972 e na altura esta clase de atos tinham um valor engadido.
Uns meses ante, em 18 de abril de 1971, D. Faustino Rey Romero publicou em El pueblo gallego o que tal vez foi o seu último artigo antes da sua misteriosa morte.
Para concluir, e já que o poeta de Isorna nos fala do São Telmo, lembrar uns versos seus alusivos a este santo que tão bem nos amostra a esse D. Faustino transitando gostosamente por entre o sacro e o profano.
Festas de San Telmo en Tui
festas de chuvia e orballo.
Nas festas de San Telmo
fai un frio de carallo. in Faustino Rey Romero. Obra poética e teolóxica. Ed. X. Ricardo Losada. 2013
Piñeiro Jamardo, José Benito (15 de novembro de 1876 ; 14 de agosto de 1951) 74 anos. Profissão: carpinteiro. Filho de Manuel Piñeiro e Josefa Jamardo Araujo (filha de Manuel Jamardo Posse, morto o 17/03/1907). Casado. Domicílio em O Rinlo. [Avenida Araujo Silva]. Filhos: Sócrates [morto na Guerra Civil], Rafael, Aurora e Hermenegilda Francisca.
-Em novembro de 1910, José Mª Piñeiro Jamardo, organista, emigra a Bos Aires.
-Em 24 de julho de 1910, Diretor da Banda de Rianxo. Actuação em Taragonha. Barbeiro Municipal.
- «El sábado a las doce en la Plaza principal, la banda de música dirigida por el maestro Piñeiro (hijo) interpretó varias piezas de su selecto repertorio, sobresaliendo entre ellas, los célebres valses de la opereta “El Conde de Luxemburgo” y el “Ave Maria” de Gounod, siendo todas ellas ejecutadas con la mayor perfección.» Buenas Noches 24/06/1911
-Outubro de 1912. Viaja a Bos Aires.
-«El elemento joven de nuestro centro está dispuesto a constituirse en grupo coral, solicitando al efecto la valiosa cooperación de los hermanos Piñeiro, así como la de V, encargándome se lo hiciera presente. Anímalos el aplauso que en más de una ocasión recibieron del público más distinguido de esta gran urbe, al hacerles oir algunos de los cantos que V. les enseñó en esa, haciendo aquí muy popular su nombre.» Carta de Manuel Domínguez a Arcos Moldes. Bos Aires 11/12/1912 El Barbero Municipal.
-Agosto de 1913. Dirige a banda o velho Piñeiro. «[...]la desafinación sigue siendo su especial característica. ¡Cuanto ahora se echa de menos al amigo José Benito Piñeiro Jamardo!» El Barbero Municipal.
-Em 1916 temos a certeza de que já estava de volta em Rianxo. Inauguração da “Unión Pinera Marítima”: «En todo este tiempo la banda de música que dirige el maestro José Benito Piñeiro y una gaita del país ejecutaron bonitas piezas que atrajeron en torno del edificio a muchas personas deseosas de contribuir al esplendor del acto. El festival terminó muy cerca de las dos de la tarde.» Galicia Nueva, 6-1-1916
-Diretor de comparsas: «En esta villa las fiestas de Carnaval van en decaimiento. Las comparsas que en estos días desde hace algunos años salen a la calle apenas merecen el nombre de tales comparsas. En las máscaras tampoco se ve un disfraz de regular gusto. El “Entierro de la Sardina”, que era propio y característico en este pueblo la noche del miércoles de Ceniza, también desapareció.
En otros tiempos hubo gran afición a las comparsas, habiéndose presentado algunas que llamaron la atención por el lujo de sus trajes, mereciendo citar “Los Caballeros”, dirigidos por el señor Arcos Moldes, y “Los Nacionales”, dirigida por el señor Piñeiro Jamardo. Algunas veces hasta llegó a haber rivalidades o competencias entre diversas colectividades» 13/2/1931, El Pueblo Gallego.
-Última atuação de Piñeiro Jamardo conhecida. «A festa da Vitoria celébrase o 18 e 19 de maio, a ela asiste a banda de música de José Benito Piñeiro, integrada por doce músicos, e o grupo de gaitas de Gerardo Tembra.» Rianxo na súa história. Santos & Comoxo.
O pai, Manuel Piñeiro “O chosco do Rinlo” foi director de banda de Rianxo e professor de clarinete de José Lorenzo González “O pinchudo”. O alcume familiar é “O bicho”. Foi professor de música quando menos entre 1894-1905, segundo o Anuario del comercio, de la industria, de la magistratura y de la administración.
Anuario del comercio, de la industria, de la magistratura y de la administración.1905
Dois irmãos estavam na Argentina, Ramón Piñeiro Jamardo, presidente e secretário de Hijos de Rianjo e María Piñeiro Jamardo.
O seu filho Sócrates Piñeiro Fachado, soldado do bando nacional, morreu na guerra civil [Frente de Biscaia] o 12 de março de 1937. Rianxo na sua história. Santos & Comoxo. Outro filho, Manuel Piñeiro Fachado, foi fuzilado em Cartagena o 15 de julho de 1943, acusado, supostamente, de transportar em barco a fugitivos republicanos.
Assinatura de José Benito Piñeiro
Fontes:
- Arquivo Xosé Comoxo & Xesús Santos.
- http://www.galiciana.bibliotecadegalicia.xunta.es/
- Ata de defunção de José Benito Piñeiro Jamardo
- El Barbero Municipal.
- Comoxo, Xosé & Santos, Xesús Rianxo na súa historia [Ponte Vedra; Deputação] 2010
Nota: Qualquer dado que se considere errado ou poda acrescentar-se aos aqui exposto, agradeço comunique a dporjais@gmail.com.
Antes de 1898, alguém recolleu en Rianxo un alalá. Sabemos isto porque existe unha anotación de Casto Sampedro e porque Xavier Groba exhumou esta anotación do arquivo do museo de Pontevedra, publicándoa na súa tese de doutoramento. Nunha das nosas aulas utilizamos a partitura achegada por Groba para que máis de cen anos despois volva a sonar en Rianxo.
Bibliografia
GROBA, Xavier O legado musical de Casto Sampedro Folgar (1848-1937). O canto galego de tradición oral. Vol. I USC; Santiago de Compostela. 2011 p.309
No vídeo que penduramos no canal de youtube mostramos a nosa interpretación improvisada desta partitura, gravado no transcurso dunha aula.
Preme no logo para ver o vídeo.
A personaxe: (Wikipedia)
Evaristo Martelo Paumán Nero, nado na Coruña o 25 de abril de 1853 e falecido na mesma cidade o 31 de marzo de 1928, foi un escritor e avogado galego.
Fillo de Ramón Martelo Núñez de Leis e Dolores Paumán Zuazo de Andrade, era descendente do poeta e almirante Pai Gómez Chariño, fixo estudos para mariño, pero finalmente dedicouse ao Dereito. A vida de Evaristo Martelo transcorreu entre a Casa do Arco en Laxe, o pazo dos Andeiro en Rianxo, o castelo de Vimianzo (que el mercou) e o pazo de Ombre. Membro da nobreza, foi Marqués de Almeiras e Vizconde de Andeiro.
Era un dos contertulios da Cova Céltica coruñesa, na que participaba con Eduardo Pondal, con quen trabou unha grande amizade, influíndo na súa obra. Fixo gala dun patriotismo galego exemplar, sobre todo na defensa do idioma, ao que cualificaba como "fala de reis". Foi membro da Real Academia Galega (1921-1928).
Casou con Josefa de la Maza Agar, filla de Ramón María de la Maza Quiroga.
Obra:
· Os afillados do demo, 1885, A Coruña.
· A noite de San Silvestre, 1890, A Coruña.
· Líricas gallegas, 1894, A Coruña.
Estas obras, xunto con outra inédita, As toupas do Pindo, forman un conxunto caracterizado polo ton satírico e a defensa do idioma.
· Landras e baias, 1919, El Noroeste, A Coruña.
· Andeiro. Poema histórico-brigantino da Unión Ibérica (século XIV), 1922, A Coruña.
· El laudemio.
· Manual de los Consejos de Agricultura, Industria y Comercio.
A historia.
«Uns anos atrás, estava a tirar umas fotografias diante do Paço de Martelo, hoje biblioteca municipal, e uma senhora idosa se me acercou e disse-me:
—Rapaz, sabes quem vivia nessa casa?
—Não Sra. quem é que vivia?
—O Martelo.
E começou a cantar:
—Martelo tinha um cão...
Nas primeiras aulas de Cultura Musical da Galiza, na Uned-Senior de Rianxo, contei-lhes o que me acontecera. Eu não lembrava mais que o primeiro verso —não pudera gravar a Sra. quando cantou— mas de imediato Manuel Cespón ofereceu-se a cantar-ma tal e como a lembrava de quando criança.
Agora sim gravamos, e fica a salvo do esquecimento.» José Luís do Pico Orjais
A gravación.
Preme no icono para ver o vídeo.
Canal Youtube
Pepe, Nero, Consuelo, José, Constante e Manolo.
Esta é a equipa de compañeir@s que forman a aula de Cultura Musical da Galiza da Uned-Senior de Rianxo. Rematado o curso ordinario, agora estamos de ensaios. Xa iredes vendo o que pasa.